Σάββατο 27 Αυγούστου 2011

"Γιώργος Σκαμπαρδώνης: η ήρεμη δύναμη της Θεσσαλονίκης" της Τζίνας Δαβιλά from www.protagon.gr



Ο δημοσιογράφος και βραβευμένος συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης είναι η ήρεμη δύναμη της Θεσσαλονίκης, η σκληρή φωνή της αυτό-συνείδησης, της λογικής, της ισορροπίας και ελπιδοφόρας πρότασης. Επιμένοντας σαλονικιώτικα – άραγε του σαλού, – μιλά όπου και όταν θέλει, με λόγο ευθύ, αντικειμενικό, ανθρώπινο και συχνά σοφό. Έχω ένα αυθαίρετο κριτήριο που κατατάσσει τους ανθρώπους στους αρεστούς και μη: σε κείνους που έχουν καλές σχέσεις με τα ζώα και σ’ εκείνους που τα αποστρέφονται. Η ραδιοφωνική μας συζήτηση έγινε εν μέσω γαυγισμάτων του  Πάκο. Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης λέει χαρακτηριστικά: «Γεννηθήκαμε με τα ζώα, είναι στη φύση μας και δίνουν τρυφερότητα, ισορροπία, παρέα, στοργή. Είναι μέρος του κόσμου των απείρων πραγμάτων που μπορούμε να μάθουμε». 

Σαλονίκη του σαλού;
«Ο σαλός με την έννοια του εκφεύγοντος από τα μέτρα είναι απαραίτητος, χρειάζεται η ζωή ολίγη τρέλα. Όχι με την έννοια της εκκεντρικότητας αλλά της τόλμης που πάει κόντρα σε προφανή κατεστημένα. Η Θεσσαλονίκη έχει το διπλό χαρακτήρα της σχιζοφρένειας. Είναι περίκλειστη και ανοιχτή ταυτόχρονα  Είναι ερωτική και γοητευτική. Ωστόσο, απαιτεί ένα είδος ρηξικέλευθης θέασης του κόσμου και οραματικής αντίληψης, που καταστρατηγεί τα δεδομένα τα εύκολα. Όμως και ο σαλός θέλει προϋποθέσεις. Το εφικτό είναι σχετικό. Το σημαντικό είναι  πώς θα φτάσεις στο ανέφικτο. Οι μεγάλοι άνδρες που είναι και λίγο σαλοί εκ φύσεως, υπερβαίνουν το εφικτό και φτάνουν στο ανέφικτο. Και η Θεσσαλονίκη θέλει, απαιτεί το ανέφικτο, ειδάλλως …»

Ταυτίζετε το ανέφικτο με τις μεγάλες ιδέες που θα δώσουν ώθηση στην διαφορετική αντίληψη των πραγμάτων;
«Πιστεύω πως οι μεγάλες ιδέες είναι προϋπόθεση. Αν δεν υπάρχει φρόνημα  και οραματισμός, θέληση και προσανατολισμός, δεν μπορεί να ξεκινήσει έτσι απλά. Πρέπει να υπάρχει και μια πίστη που μπορεί να ξεφεύγει και από την αντικειμενική προβάδιση».

Εσείς που έχετε την πίστη σας;
«Η πιο σημαντική πίστη του καθενός είναι στην πατρίδα του,  στην  χώρα του. Συνεπώς, αν δεν υπάρχει αυτή η μεγάλη ιδέα - αν δεν υπάρχει ελληνισμός, η χώρα μας, η τέχνη, η γλώσσα - πώς θα στηριχτεί η Ελλάδα στα πόδια της; Βλέπουμε πόσο σημαντικό είναι να βυθίζεται η χώρα. Δεν μπορούμε να είμαστε καλά ερήμην της. Προσωπικά, αντιμετωπίζω την κρίση, παραμένοντας ψύχραιμος, ενώ βιώνω την οδύνη, πραγματικά και ιδεατά. Η κρίση είναι κυρίως κρίση φρονήματος. Φαίνεται το οικονομικό που είναι πιο απεχθές αλλά από πίσω υπάρχει η πνευματική κρίση και η τάση προς «Hondos center» με την έννοια του καταναλωτισμού. Όταν γίνεται ιδέα η ευδαιμονίζουσα αντίληψη και χάνεις το πεδίο, καταρρέουν τα πάντα. Όταν γίνεται σημαία και ιδέα ο καταναλωτισμός, τότε χάνουμε σε εθνικό πεδίο. Καλή είναι η ιδιωτεία, αλλά ως ένα σημείο. Απόδειξη ότι η κρίση της χώρας εισβάλει στον προσωπικό χώρο του καθενός με βάναυσο και ανελέητο τρόπο. Κανείς δεν γλιτώνει.. Όταν έχει καταστρατηγηθεί το φρόνημα σε μεγάλο βαθμό, βλέπεις την απαισιοδοξία, επηρεάζεσαι θες, δε θες. Άρα, πρέπει πρώτα να υπάρχει ο περίγυρος, η πόλη, η χώρα, ένας καμβάς για να νοιώθουμε στοιχειωδώς ισορροπημένοι και ίσως πότε - πότε και ολίγον ευτυχείς».

Προτείνετέ μας λύση.
«Η λύση είναι να επιμείνουμε στις ποιότητες, να κάνει ο καθένας πολύ καλά τη δουλειά του. Τότε όλα πάνε καλά. Πολιτική δεν είναι μόνο να παπαρολογούμε περί πολιτικής, κρίνοντας το επιφαινόμενο του συστήματος και μείς οι ίδιοι να έχουμε το καταναλωτικό πρότυπο σε βαθμό αηδίας. Πολιτική είναι να κάνει ο καθένας καλά ό,τι κάνει.. Όταν αυτό γενικευθεί θα δούμε μεγάλες αλλαγές.

Όταν όλοι – λίγο πολύ- έχουμε διαπλακεί με την εξουσία, μέσα από επιδοτήσεις, προνόμια κλπ, αποκτούμε την ψευδαίσθηση διατηρώντας αυταπάτες ότι όλοι μπορούμε να είμαστε πλούσιοι και να έχουμε τα πάντα χωρίς μόχθο. Κάποια στιγμή όλο αυτό εκρήγνυται»

Πολιτική, πολιτικοί και εμείς.
«Το αστικό πρότυπο ανεξάρτητα από πολιτική ιδεολογία έχει περάσει μέσα μας. Όλοι μας κουβαλάμε ένα πρότυπο υπερ-αστικό, δηλαδή, καταναλωτικό πχ. Ανέλιξη, χρήμα αρπαγή, σπίτια, εξοχικά, τζίπ. Μπορεί να κριτικάρουμε το επιφαινόμενο του συστήματος, αλλά τελικά εμείς οι ίδιοι είμαστε αλλοιωμένοι από το σύστημα. Και οι πολιτικοί, ό,τι και αν επικαλούνται ιδεολογικά-  είναι οι ίδιοι που εκ των ένδον κουβαλούν αυτό το πρότυπο και είναι διατετριμμένοι. Όλη η μεταπολιτευτική παραφιλολογία είναι ακριβώς αυτό: δεν αλλοιώθηκαν οι άνθρωποι ιδεολογικά, παρά είχαν το ίδιο πρότυπο και το ιδεολόγημα που έκρινε μόνο τα επιφαινόμενα. Αυτή σχιζοφρένεια οδήγησε στην διαφθορά και στην διαπλοκή».

Από τι κινδυνεύουμε πρωτίστως;
«Κινδυνεύουμε από τον εαυτό μας, όπως και κάθε χώρα πιστεύω, αν το δούμε συνολικά. Πέρα από το ό,τι συμβαίνει σήμερα, ο ελληνικός λαός στο μεγαλύτερο του μέρος είναι νοικοκύρης. Παράγει, δουλεύει, φροντίζει τα παιδιά του. Το κράτος έχει χρεοκοπήσει,  όχι ο έλληνας ιδιωτικά. Αυτό έχει ερεθίσει τον κόσμο. Χρειάζεται να περιέλθουμε σε μια κουλτούρα καθημερινή».

Τι σας ενοχλεί περισσότερο στον περίγυρό σας; 
«Η αυθάδεια, η απληστία, η έλλειψη αίσθησης μέτρου και το ότι δεν υπάρχει οραματισμός, αλλά κανιβαλισμός που έχει περιέλθει σε σκληρή ιδιοτέλεια συμπεριφοράς».

Ποιο είναι για σας το νόημα της ζωής;
«Το να κάνει κάποιος αυτό που τον συγκινεί περισσότερο, δίνει νόημα στο δικό του σαρκίο, είναι παρηγοριά. Για μένα το γράψιμο είναι τρόπος ζωής, αντίληψης του κόσμου, παρατήρησης του εαυτού μου, αυτοσυνείδησης. Αποτελεί μια διαπραγμάτευση με την όραση. Δηλαδή μια προσπάθεια να βλέπω τον κόσμο με διπλή όραση, ειρωνική πολλές φορές ώστε να φτάνω στη σχετικότητα, δηλαδή απεχθάνομαι την ολοκληρωτική υπερβολική αντίληψη των πραγμάτων και την υπερ-δραματοποίηση τους ή το να έχουν  μια διάθεση απολυτότητας. Μ’ αρέσει να είμαι πιο παιγνιώδης, σκωπτικός απέναντι στα πράγματα, γιατί αυτό με απελευθερώνει, με γειώνει και ζω τα πράγματα με μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Στα νιάτα μου είχα ιδέες πιο μασίφ, πιο παγιωμένες,  όσο γερνάω πετώ πράγματα στη θάλασσα και νοιώθω πιο χαλαρός, πιο ελαφρύς πιο ειρωνικός».

Έρωτας
«Καθοριστικό συναίσθημα ο έρωτας, μοιραίο και ανεξέλεγκτο. Το πάθος υπερβαίνει τη νόηση και τη συνείδηση, κατακυριεύει, όταν υπάρχει προδοσία, στέρηση, το ανεπαλήθευτο, απώλεια. Όταν υπάρχει το ερωτικό πάθος, η κατάλληλη συγκυρία  (σε ποια φάση είσαι), η έλλειψη του άλλου (που μπορεί να είναι και σαρκική)  δημιουργείται ένα μίγμα εκρηκτικό που δύσκολα μπορεί να επεξεργαστεί κάποιος και να κρατήσει τον εαυτό του σε λογική αξιοπρέπεια και ισορροπία. Τότε ξεφεύγουμε και είναι δυνατό να οδηγηθούμε σε ακραίες καταστάσεις. Η οδύνη πάντα είναι συνδεδεμένη με τον έρωτα γιατί ο καθένας έχει τη δική του ιδιο-συχνότητα και απαιτεί πάντα να είναι στην ίδια συχνότητα και ο άλλος, που ίσως είναι κάπου αλλού. Στον έρωτα ο καθένας κουβαλά τη δική του παράνοια και ιδιορρυθμία στην σαρκική πράξη και σε ό,τι εν πάσει περιπτώσει περιλαμβάνεται στον έρωτα, με αποτέλεσμα να δυσκολεύουν τα πράγματα, η απόλαυση να είναι μικρή και συνήθως η οδύνη είναι μεγαλύτερη».

Στον έρωτα υπάρχει το ‘εγώ’, στην αγάπη όχι.
«Υπάρχει και στην αγάπη το «εγώ» ίσως μειωμένο, γιατί αν δεν τηρηθούν και κάποιοι κανόνες, δεν μπορεί να υπάρξει σχέση, δεν μπορεί να υπάρχει πάντα ένας υποκείμενος. Η αγάπη για να υπάρξει θέλει προϋπόθεση, θέλει σεβασμό, ισορροπίες, αλληλεγγύη, αίσθηση ορίου, αξιοπρέπεια, εκλέπτυνση, είναι τέχνη, είναι στρατηγική της φαντασίας. Όση τέχνη και να χεις, όμως, ποτέ δεν ξέρει τι γίνεται. Εκτρέπεσαι κάθε μέρα από μια άλλη συνάντηση».

Μιλήσατε για την αξιοπρέπεια στην αγάπη και στον έρωτα. Πόση αξιοπρέπεια μπορεί να έχει ο ερωτευμένος;
«Λίγη αξιοπρέπεια και πολύ πάθος, παρασύρεσαι από τη ροπή του έρωτα που οδηγεί στην ταπείνωση, στην ικεσία, στο να συρθείς. Όταν το συναίσθημα γίνει πιο χλιαρό, η αξιοπρέπεια επανέρχεται. Έχεις δει κανένα ερωτευμένο άνθρωπο να είναι φαλλοκράτης; Μπορεί να διαφαίνονται κάποια στοιχεία, αλλά κυριαρχεί η επιθυμία και έχει τυφλωθεί από το πάθος. Ο φαλλοκράτης φαίνεται και γενικότερα βγαίνουν τα του χαρακτήρα του στη φόρα, όταν περνάει το πάθος».

Τι φανερώνουν οι γεροντοέρωτες;
«Φανερώνουν ότι ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να υπάρχει μόνος του αλλά δεν μπορεί να ζήσει και χωρίς τον άλλον. ».

Τι σας ενοχλεί σε μια γυναίκα;
1. «Να μην έχει αντίληψη του άντρα. Πολλές γυναίκες κινούνται με το ιδεολόγημα που έχουν στο κεφάλι τους, όχι με βάση το υπαρκτό. Του αποδίδουν στοιχεία που έχουν στο μυαλό τους.
2. Να μην έχει συναίσθηση της θηλυκότητάς της. Η έλλειψη θηλυκότητας όχι με την έννοια του πρωινάδικου, αλλά με την βαθύτερη έννοια της αυτοσυναίσθησης, του θηλυκού. Όλοι μας είμαστε προσφερόμενοι στον έρωτα Φτιάχνει, λοιπόν, κάποιος τον εαυτό του ώστε να είναι ευάρεστος στους άλλουs, άρα ευάρεστος και ερωτικά. Ίσως κιόλας κάποιοι να μην έχουν τον ερωτισμό στη φύση τους. Είναι σημαντικό το να υπάρχει η ιδέα της διαθεσιμότητας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πηγαίνει κάποιος με όλο τον κόσμο. Η διαθεσιμότητα που αναφέρω είναι περισσότερο ως μια αυτοσυνείδηση σε σχέση με το σώμα και με κάποια άλλα στοιχεία που δεν έχουν να κάνουν με το «ροζ».
3. Να μην είναι καθαρή.»

Μοναξιά και μοναχικότητα.
«Καλό στοιχείο να είσαι μόνος με τον εαυτό σου γιατί τότε τον επεξεργάζεσαι και τον φτιάχνεις, ώστε να μπορείς να τον προσφέρεις στους άλλους. Όταν η μοναξιά είναι αναγκαστική, εκ των πραγμάτων είναι αφόρητη. Υπάρχουν άτομα που είναι εξ αντικείμενου μοναχά λόγω ηλικίας, εγκατάλειψης, θανάτου. Η κάποια μοναξιά είναι απαραίτητη για να περισυλλέξεις το ‘εγώ’ σου». 

Ποια στοιχεία πρέπει να έχει κάποιος για να γίνει φίλος σας;
«Μ’ αρέσει η ευθύτητα,  να είναι έξυπνος, να έχει ένα δικό του κόσμο, ασχέτως αν  έχουμε κοινούς στόχους και να είναι αυτάρκης».

Οι σχέσεις είναι κύκλοι που κλείνουν;
«Βεβαίως, ευτυχώς ή δυστυχώς. Αν είναι ερωτική σχέση φθείρεται, χαλαρώνει, το πάθος μειώνεται. Για να συντηρηθεί μια σχέση θα πρέπει ο καθένας να έχει τη δική του ζωή, να έχει να προσκομίσει κάτι στη σχέση, να πλουτίζει από μόνος του, ώστε να φέρνει στη σχέση μια συζήτηση, ένα θέμα, κάτι ενδιαφέρον που μπορεί να προκύψει από μια ταινία, εφημερίδα, από την πολιτική, από οτιδήποτε. Αλλιώς τι νόημα έχει; Να καθόμαστε μόνο στον καναπέ και να τρώμε μακαρόνια σιωπηλοί;»

Σας απασχολεί το αποτύπωμά σας στον κόσμο;
«Δεν κάνω κάτι από πρόθεση για να υπάρχει αποτύπωμα, κάνω κάτι που ίσως εκ των υστέρων μείνει κάτι, που για μένα, όμως, δεν θα έχει και νόημα αφού δεν θα υπάρχω. Ωστόσο, δεν ήρθαμε για να λουφάρουμε σε αυτό τον κόσμο, ήρθαμε να κάνουμε και κάτι.»

Την άποψή σας για την Εκκλησία:
«Είναι μια πολύ σοβαρή ιστορία  παρ’ όλο που οι περισσότεροι θέλουν να υποτιμούν αυτό το στοιχείο. Καταρχάς όλη η Δύση είναι Χριστιανοσύνη. Η Ευρώπη και η Αμερική έχουν ένα βασικό στοιχείο προϋπόθεσης και κοινό τόπο που είναι η χριστιανοσύνη, με όποια έννοια και να την πάρετε. Η εκκλησία σε όλο το δυτικό κόσμο παίζει σημαντικό ρόλο, τον οποίο θέλουμε να τον βλέπουμε με βομβαρδισμένο τρόπο. Θεωρητικά μιλάμε πάντα.

Η Δύση έχει ως υπόβαθρο 2000 χρόνια  τον χριστιανισμό, αυτό το ιδεολόγημα παίζει τεράστιο ρόλο στην ζωή της Δύσης όπως και στην Ανατολή παίζει ο ισλαμισμός. Δεν πρέπει λοιπόν ούτε να υποτιμούμε αυτό το ρόλο, ούτε και να δίνουμε υπερβολική διάσταση. Δηλαδή, εννοώ πως δεν πρέπει να διεισδύει στην πολιτική ζωή, με τρόπο περισσότερο από όσο της επιτρέπεται. Ας μην ξεχνάμε και ας μην γελιόμαστε ότι κάθε θρησκεία από τη φύση της είναι Πολιτική. Αρκεί όμως η θρησκεία να συντηρεί τα όριά της μέσα σε αξιοπρεπή πλαίσια και να μην προκαλεί, δηλαδή να μην ξεπερνά το ρόλο της».

Έχει υπερβεί τα εσκαμμένα;
«Εξαρτάται από τους ιεράρχες. Κάποιοι είναι μετριοπαθείς και έχουν αίσθηση του ορίου, κάποιοι όχι». 

Η γνώμη σας για τον Ιερώνυμο.
«Γλυκύτατος και μετριοπαθής άνθρωπος, πολύ χαμηλών τόνων, της ουσίας και απρόβλεπτα τολμηρός».

Να χωριστεί η εκκλησία από το κράτος;
«Είναι κατ’ επίφασιν το ερώτημα, γιατί και να χωριστεί  η εκκλησία, από μόνη της πάλι κράτος είναι. Μπορεί να εννοείται αυτό νομικά ή οικονομικά, αλλά το κράτος δεν είναι μια απλή κατασκευή από θεσμούς, πάλι ο καθημερινός μας βίος είναι περιπεπλεγμένος και στα δύο. Το να μην παρεμβαίνει η εκκλησία στο κράτος επίσημα και θεσμικά είναι σημαντικό. Όπως και το ανάποδο».

Ελληνισμός:
«Ελληνισμός είναι ένα σύνολο από στοιχεία. Είναι περίπλοκο στοιχείο που συνδέεται με την προϊστορία, τη γεωγραφία, τον πολιτισμό, τις τέχνες. Αποτελεί ολόκληρη παρακαταθήκη, φιλοσοφική, θεατρική, ουμανιστική αντίληψη του κόσμου και θέασης του εαυτού μας, της Ευρώπης και του πλανήτη γενικότερα. Δεν είναι κάτι απλό, μας υπερβαίνει ως έννοια. Η ακτινοβολία του ελληνισμού φωταγωγεί πλατειά τα πράγματα ως έθνος. Υπό αυτήν την έννοια ο ελληνισμός έννοια υπάρχει ως γιγαντο- όραμα, ανεξάρτητα αν εμείς σήμερα δεν τον υπηρετούμε όπως πρέπει». 

Πώς θα πείσετε το νέο άνθρωπο να δηλώνει περήφανα την εθνικότητά του;
«Θα του δώσω τον προσανατολισμό και τα στοιχειώδη που αφορούν στον ελληνισμό. Πρέπει να το ψάξει και μόνος του για να κατανοήσει την αξία. Υπάρχει μια παρακαταθήκη πραγμάτων και τεράστιο υλικό από πίσω. Όπως είπε και ο Γκοντάρ « η Ευρώπη χρωστά πνευματικά δικαιώματα στην Ελλάδα».  

Τι είναι για σας «δρόμος»; Ποιος δρόμος σας γοητεύει;
«Δρόμος είναι η καθημερινή ανίχνευση του κόσμου, η άπειρη απλότητα που με γοητεύει. Τα  άπειρα που έχει κάποιος να μάθει, να συλλέξει, να δει, να ακούσει. Μου είναι αδιανόητο να βλέπω ανθρώπους να είναι απαισιόδοξοι ή να μην έχουν τι να κάνουν. Δρόμος για μένα είναι ο δρόμος του  ψαξίματος, της γοητείας, της μαγείας των πραγμάτων που μέσα στο λίγο χρόνο που έχουμε, πρέπει να τα εγκολπωθούμε, να τα μάθουμε, να τα ευχαριστηθούμε. Είναι τόσα πολλά – τέχνες, σινεμά, λογοτεχνία, θέατρο, έρωτας,  φίλοι, φαγητό, πολιτική… άπειρα - που δεν φτάνουν ούτε 500 ζωές. Συνεπώς, πρεσβεύω αυτή τη χαμηλόφωνη αισιοδοξία με την έννοια της αυτοεπίγνωσης ότι  προλαβαίνουμε λίγα να ζήσουμε και λίγα να μάθουμε μπροστά στα άπειρα που υπάρχουν και το μόνο που χρειάζεται είναι μια διαρκής εγρήγορση που οδηγεί σε διαρκή απόλαυση».

Ποιος δρόμος σας φοβίζει;
«Το σημειωτόν, η στασιμότητα, το προς τα πίσω, η αμφιβολία του πού θα πάμε. Τα πράγματα είναι καθαρά. Θέλουμε να τραβάμε μπροστά και μέσα από τη οδύνη, την  απώλεια, την παραφροσύνη πάντα μπορούμε να βγούμε προχωρώντας, ψάχνοντας και αναδιαπραγματεύοντας».

Ποιον δρόμο θα θέλατε να πάρετε και δεν πήρατε;
«Όπως όλοι μας είχα κάποιες ροπές πιο δυνατές και κάποιες παράλληλες και πιο μειωμένες. Θα ήθελα να ήμουν πολύ καλός αθλητής και να είχα χρόνο να ζωγραφίζω. Αλλά έχω την εμμονή μου με το γράψιμο».

«Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας»* ( με αφορμή τον τίτλο του τελευταίου του βιβλίου από τις εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα»). Τι βαίνει καλώς εναντίον μας;
«Ήταν προφητικός τίτλος και το νόημά του είναι ότι, ενώ όλα πήγαιναν καλά στη ζωή του Μάρκου, ταυτόχρονα ερχόταν ο πόλεμος. Συνεπώς, αν και όλα φαίνεται πως βαίνουν εναντίον μας, ας πάρουμε το αισιόδοξο μήνυμα ότι μέσα από τα δύσκολα θα αναδυθούμε. Πάλι, μέσα από τη νέα γενιά θα γεννηθούν μεγάλοι επιστήμονες, μεγάλοι ζωγράφοι, μεγάλοι ποιητές και πεζογράφοι, μεγάλοι μουσικοί».

Τι και αν η συζήτηση μεταδόθηκε από τον «Παλμό 99.5» στις 18-12-2010. Ο Σκαμπαρδώνης (όπου Γιώργος και μάλαμα;)  είναι διαχρονική αξία.
*Το νέο βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

αφήστε το σχόλιό σας